Aan een ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid worden de volgende wettelijke eisen gesteld:
- Werknemer is niet in staat zijn bedongen arbeid (functie, werkzaamheden en arbeidsuren) uit te voeren wegens ziekte of gebrek;
- De termijn van de loondoorbetalingsplicht (‘wachttijd’) bij ziekte is verstreken (lid 1 jo 10);
- Na het verstrijken van de periode van de loondoorbetalingsplicht wordt geen herstel verwacht en kan werknemer de bedongen arbeid niet in aangepaste vorm verrichten.
Als werknemer niet schriftelijk instemt met de opzegging van zijn dienstverband of de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd met wederzijds goedvinden door middel van een vaststellingsovereenkomst, heeft werkgever voorafgaand toestemming van het UWV nodig om de arbeidsovereenkomst wegens langdurige arbeidsongeschiktheid op te zeggen.
Het UWV geeft pas toestemming de arbeidsovereenkomst met werknemer op te zeggen als aan de eisen voornoemd is voldaan en herplaatsing van werknemer binnen een redelijke termijn niet mogelijk is. (lid 1 jo lid 2 sub b jo lid 5). In de Ontslagregeling, Regeling UWV ontslagprocedure en de Uitvoeringsregels ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid zijn deze toetsingscriteria verder uitgewerkt.
Als werkgever na afloop van de loondoorbetalingsverplichting bij ziekte besluit geen ontslagaanvraag in te dienen, kan een zogenoemd slapend dienstverband ontstaan. Werknemer kan een voorstel doen tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden. De Hoge Raad stelde in het Xella-arrest vast dat werkgever een redelijk voorstel tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst na langdurige arbeidsongeschiktheid moet accepteren. Het voorstel is redelijk wanneer als transitie een vergoeding is opgenomen gelijk aan de transitievergoeding berekend tot aan het moment dat werkgever de arbeidsovereenkomst had doen kunnen beëindigen. Het is nog niet duidelijk of werkgever het voorstel tot beëindiging ook moet accepteren als hij geen aanspraak kan maken op de compensatie van deze vergoeding vanuit het Awf (Algemeen Werkloosheidsfonds).