Een werknemer die werkloos wordt, komt in beginsel in aanmerking voor een uitkering op grond van de Werkloosheidswet (WW). Indien het inkomen onder het sociaal minimum komt, is er een toeslag mogelijk, die volgt uit de Toeslagenwet (TW). Geschillen van verzekerden met het UWV zien meestal op de voorwaarden van het recht op uitkering, te weten het werknemerschap, de werkloosheid, de referte-eisen en het niet van toepassing zijn van uitsluitingsgronden. Voorts kan een op zich bestaand recht op uitkering soms niet geldend worden gemaakt. Dit doet zich overwegend voor bij zogenoemde verwijtbare werkloosheid. Besluitvorming van het UWV staat open voor bezwaar en tevens beroep in twee instanties.
Meestal bestaat in geval van ziekte nu recht op twee jaar doorbetaling door de werkgever. Indien de werknemer daarop geen aanspraak kan maken, bijvoorbeeld door afloop van een tijdelijk contract, fungeert het ziekengeld als vangnet, mits sprake is van werknemerschap en men voldoet aan het arbeidsongeschiktheidsbegrip (artikel 19 ZW). Een conflict met het UWV ontstaat vaak over dit laatste begrip. De vaststelling daarvan geschiedt door een verzekeringsgeneeskundig onderzoek, gevolgd door een arbeidskundig onderzoek, gevolgd door een schatting van de arbeidsongeschiktheid, uitmondend in een tevens appellabel besluit.
Indien geen bestaansmiddel (meer) voorhanden is middels de sociale verzekeringen, verschaffen sociale voorzieningen een laatste vangnet.
Sociale voorzieningen bestaan hoofdzakelijk uit periodieke uitkeringen, waaronder de bijstandswet (heden de Participatiewet genoemd) en daarmee samenhangende regelingen voor oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werklozen (IOAW en IOAZ). Overheidsbesluiten uit hoofde van deze regelingen worden genomen door Burgemeester en Wethouders. Een aparte voorziening bestaat voor jonggehandicapten (Wajong), die wordt uitgevoerd door het UWV.
Mr. Van Wegen heeft een zeer ruime ervaring in het voeren van al deze procedures op het terrein van het socialezekerheidsrecht.
Wat is sociale zekerheid?
Sociale zekerheid is het samenstel van publieke regelingen dat erop gericht is de burgers te beschermen die niet (meer) zelfredzaam zijn. Denk hierbij b.v. aan het voorzien van inkomen en/of verzorging ten gevolge van werkloosheid, ziekte en arbeidsongeschiktheid.
Binnen het socialezekerheidsrecht wordt een onderscheid gemaakt tussen sociale verzekeringen en sociale voorzieningen.
Wat is een sociale verzekering?
Een sociale verzekering is een uitkering met een verzekeringskarakter. Dat wil zeggen dat deze verzekeringen worden gefinancierd door werkgever en werknemers door middel van premieheffing. Voorbeelden van sociale verzekeringen zijn de WW, ZW en WIA.
Wat is een sociale voorziening?
Een sociale voorziening ontbeert het verzekeringskarakter van de sociale verzekering en wordt gefinancierd uit algemene middelen. Het bekendste voorbeeld is de Participatiewet (PW), nog steeds beter bekend als “bijstand”.
Wat is de Werkloosheidswet?
Werknemers die een (deel van hun) werk verliezen, kunnen aanspraak maken op een uitkering op grond van de Werkloosheidswet (WW).
Om in aanmerking te komen voor een WW-uitkering, dient de betrokkene werknemer te zijn in de zin van de werknemersverzekeringswetten. De kring van verzekerden is omschreven in de art. 3 tot en met 8 WW. Art. 3 WW sluit aan bij het begrip arbeidsovereenkomst in het BW. De directeur-grootaandeelhouder is niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen. Ambtenaren vallen ook onder de werkingssfeer van de werknemersverzekeringen. De overheidswerkgever is wel eigenrisicodrager. Dat betekent dat het UWV de uitkering toekent en uitvoert, en de kosten van de uitkering worden doorbelast aan werkgever. Dit is niet veranderd door de normalisering van de ambtelijke status.
Wat is werkloos in de betekenis van de WW?
Een werknemer is werkloos als er sprake is van een relevant arbeidsurenverlies (ten minste vijf uur of ten minste de helft van het aantal arbeidsuren per kalenderweek). Daarnaast moet werknemer beschikbaar zijn om arbeid te aanvaarden.
Onder een arbeidsuur verstaat de WW een uur waarover een werknemer inkomen uit arbeid heeft ontvangen of een uur waarover een werknemer recht heeft op inkomen uit arbeid.
Meestal geeft het vereiste van beschikbaarheid geen problemen. De wet geeft niet aan wat hieronder moet worden verstaan. Uit de rechtspraak volgt dat er van beschikbaarheid sprake is wanneer werknemer bereid en in staat is om arbeid te aanvaarden. Het is voor het verkrijgen van het recht op een WW-uitkering niet van belang voor hoeveel uur werknemer beschikbaar is.
Een werknemer die ziek is, is niet beschikbaar en kan mogelijk aanspraak maken op een ZW-uitkering.
Wat zijn de voorwaarden voor een werkloosheidsuitkering?
Voor een recht op een WW-uitkering gelden de volgende voorwaarden:
Ten eerste uiteraard werkloosheid. Er moet sprake zijn van een relevant urenverlies en beschikbaarheid om arbeid te aanvaarden.
Ten tweede geldt de referte-eis ook wel de wekeneis genoemd. Werknemer moet in 26 van de 36 weken voorafgaande aan zijn werkloosheid hebben gewerkt. Voor het ontstaan op het recht van een langere uitkering dan drie maanden, moet tevens voldaan zijn aan de zgn. vier-uit-vijf-eis, ook wel jareneis genoemd.
Daarnaast moeten uitsluitingsgronden afwezig zijn om daadwerkelijk tot uitkering van de WW te komen. Er zijn diverse uitsluitingsgronden zoals detentie, verblijf in het buitenland, het niet in acht nemen van de wettelijke opzegtermijn of het tussentijds opzeggen van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, terwijl er geen opzegmogelijkheid in de arbeidsovereenkomst is opgenomen.
Wat is de wekeneis?
Om in aanmerking te komen voor een WW-uitkering moet de werkloze werknemer voldoen aan de referte-eis. In een periode van 36 weken onmiddellijk voorafgaand aan de eerste werkloosheidsdag moet werknemer in minimaal 26 weken minstens over 1 uur per week inkomen uit arbeid heeft ontvangen. Als aan dit vereiste niet is voldaan, dan bestaat er geen recht op een WW-uitkering.
Wanneer werknemer ziek is geweest in die periode of onbetaald verlof heeft genoten, worden deze periodes van ziekte of verlof (voor maximaal 78 weken) weggedacht en wordt de referteperiode met dat aantal weken verlengd.Let op: eenmaal voor de wekeneis meegetelde weken kunnen, voor de vraag of daarna nogmaals een nieuw recht is ontstaan, niet nog een keer worden meegeteld.Als aan de referte-eis is voldaan, ontstaat het recht op een WW-uitkering met de minimale uitkeringsduur van drie maanden.
Wat is de jareneis?
Om voor een langere uitkeringsduur in aanmerking te komen, moet voldaan zijn aan de jareneis of ook wel de zgn. vier-uit-vijf eis.Een jaar telt mee als werknemer in dat jaar 52 of meer dagen per jaar loon heeft ontvangen (eis voor de jaren tot 2013) dan wel in ten minste vier jaren over 208 of meer uren per jaar loon heeft ontvangen (eis vanaf 2013). Als een werknemer in de vijf jaren voorafgaand aan het jaar waarin de eerste werkloosheidsdag is gelegen vier jaren heeft gewerkt, heeft hij voldaan aan de vier-uit-vijf eis.
Wat betekent passende arbeid in de zin van de WW?
In art. 24 lid 3 WW en het Besluit passende arbeid WW en ZW is geregeld wat het begrip passende arbeid inhoudt.
Hierbij zijn twee perioden te onderscheiden. In de periode voordat zes maanden uitkeringsrecht zijn verstreken is passend het werk dat zo veel mogelijk aansluit bij het werk waaruit werknemer werkloos wordt. In de periode daarna dient werknemer breder te zoeken. Dit betreft het loon- en opleidingsniveau en ook de reisafstand. De eerste periode mag werknemer zich oriënteren op werk dat zo veel mogelijk aansluit bij het opleidingsniveau dat hoort bij het werk waaruit men werkloos wordt. Voor afloop van de eerste periode is die arbeid passend waarmee werknemer ten minste 70% kan verdienen van het laatst verdiende loon, dus het werk tot uitkeringsniveau. De WW-uitkering zorgt ervoor dat de WW-gerechtigde niet wordt benadeeld door het systeem van inkomstenverrekening. De reistijd mag maximaal twee uur per dag zijn. Uitgangspunt is reizen met het openbaar vervoer, al zijn uitzonderingen mogelijk. Bijvoorbeeld als werknemer altijd al per auto reisde.
Na zes maanden is ook het werk onder het opleidingsniveau van het werk waaruit men werkloos werd passend, tenzij ’dit om sociale, geestelijke of lichamelijke redenen niet acceptabel is’.
Wat houdt de sollicitatieplicht in het kader van de WW in?
Art. 24 lid 1 onder b ten eerste WW regelt de sollicitatieverplichting: werknemer voorkomt dat hij werkloos is of blijft, doordat hij in onvoldoende mate tracht passende arbeid te verkrijgen. Het Besluit sollicitatieverplichting werknemers WW en IOW 2012 geeft invulling aan deze bepaling. De basisnorm is dat indien geen individuele afspraken zijn gemaakt werknemer gemiddeld vier sollicitaties per vier weken moet verrichten. Soms geldt een vrijstellingsregeling.
Hoe worden inkomsten tijdens de WW verrekend?
Met ingang van 1 juli 2015 geldt een inkomstenverrekening in plaats van een urenverrekening als een werknemer na ingang van de WW-uitkering hervat in werk (art. 47 WW). Hoofdregel is dat inkomsten tijdens de WW in de eerste twee maanden voor 75% en daarna voor 70% worden verrekend. Voor elke euro aan inkomen naast de uitkering behoudt werknemer dus in beginsel € 0,25 of € 0,30.
Als werknemer meer dan het maximumdagloon verdiende, dan is de berekeningsformule complexer. Inkomsten die werknemer tijdens de WW-uitkering verdient worden dan vermenigvuldigd met een breuk waarvan de teller het gemaximeerde dagloon is en de noemer het ongemaximeerde dagloon.
Hoe krijg ik een werkloosheidsuitkering?
U vraagt een WW-uitkering online aan via de site van het UWV hetende “Mijn UWV”. U heeft hiervoor een DigiD nodig.
Hoe hoog is de werkloosheidsuitkering?
De hoogte van de WW-uitkering bedraagt de eerste twee maanden 75% van het maximum dagloon (art. 44 en 47 WW), daarna 70%. Het maximum dagloon bedraagt per 1 juli2020 € 222,78. Voor de dagloonvaststelling WW geldt in beginsel een referteperiode van één jaar.
Wat is een ziektewetuitkering?
De Ziektewet is een sociale verzekering uitgevoerd door het UWV. Het betreft een uitkering gebaseerd op een voor (overheids-)werknemers verplichte verzekering(art. 20 en art. 3 ZW). Deze wet geeft werknemer bij ziekte recht op 70% van zijn (gemaximeerde) dagloon tijdens ziekte.
Wanneer ben ik ziek volgens de ZW?
Voorwaarde voor ziekengeld is dat werknemer vanwege ziekte of gebrek ongeschikt is om zijn arbeid te verrichten. ‘Zijn arbeid’ is dan het werk dat werknemer feitelijk verrichtte voordat hij arbeidsongeschikt werd. Niet is dus beslissend wat er in de arbeidsovereenkomst staat over de bedongen arbeid.
Deze definitie is maatgevend voor het recht op de ziektewet uitkering in het eerste jaar dat ziekengeld wordt genoten.
Wat gebeurt er in het tweede jaar ZW?
Voor ZW-gerechtigden zonder werkgever geldt sinds de invoering van de Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters dat na het eerste ziektejaar een herbeoordeling plaatsvindt (EZWb). De maatstaf is niet langer ongeschiktheid voor het laatste verrichte werk, maar het arbeidsongeschiktheidscriterium uit de WIA (zie art. 19aa ZW en art. 19ab ZW).
Als een werknemer bij de eerstejaars herbeoordeling geschikt wordt geacht voor zijn eigen werk, dan stopt de ZW-uitkering op het moment van de beoordeling. Als werknemer minder dan 35% arbeidsongeschikt is, dan heeft hij een uitlooptermijn van een maand, daarna zal hij een beroep moeten doen op de WW of de bijstand.
Hoe lang duurt de ZW maximaal?
De ZW duurt maximaal 2 jaar. Daarna kan een WIA-uitkering volgen. WIA betekent: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. U kunt een WIA-uitkering aanvragen als u door ziekte niet of minder kunt werken.
Wat zijn mijn verplichtingen tijdens de ZW?
De werknemer dient zich aan controlevoorschriften te houden en heeft een inlichtingenplicht jegens het UWV (art. 28, 37 en 39 ZW). Ook dient hij mee te werken aan re-integratieactiviteiten en heeft hij de plicht passende arbeid te zoeken en te aanvaarden (art. 29g en 30 ZW).
Wat als ik het niet eens ben met een ZW besluit van het UWV?
Uw ZW uitkering kan worden geweigerd bij aanvraag. Vaak komt het voor dat het recht op ZW volgens het UWV dient te stoppen na 1 jaar. Dat komt door de Eerstejaars Ziektewet Beoordeling (EZWb), waarbij het WIA-criterium van arbeidsongeschiktheid geldt. Ook kunt u als hersteld worden beoordeeld door het UWV.
U dient binnen 6 weken bezwaar te maken tegen een besluit van het UWV. Krijgt u geen gelijk dan kunt u nog in beroep en hoger beroep.
LET OP: de termijn voor het indienen van een bezwaar tegen een hersteld verklaring is 2 weken.
Gezien de complexiteit van de Ziektewet is het zeer aan te raden een gespecialiseerde advocaat in te schakelen. Mr. Van Wegen heeft vele jaren ervaring met processen tegen het UWV.
Wanneer heb ik recht op WIA?
De eerste voorwaarde is dat de betrokkene verzekerd dient te zijn. De kring van verzekerden is omschreven in art. 7 t/m 10 WIA en art. 16 WIA. Om in aanmerking te komen voor een uitkering op grond van de Wet WIA, dient de betrokkene werknemer te zijn in de zin van de Ziektewet.
De tweede voorwaarde is dat werknemer de wachttijd vervult. Dit houdt in dat werknemer onafgebroken gedurende 104 weken ongeschikt is geweest tot het verrichten van zijn arbeid wegens ziekte of gebrek. Bij het bepalen van de wachttijd worden periodes van arbeidsongeschiktheid samengeteld indien zij elkaar met een onderbreking van minder dan vier weken opvolgen. Ook periodes van ziekte die worden onderbroken door een periode van zwangerschaps- en bevallingsverlof worden onder voorwaarde samengeteld.
In de regel kan een werknemer kan na 104 weken ziekte in aanmerking komen voor een WIA uitkering. Daarvoor beoordeelt het UWV of werknemer arbeidsongeschikt is voor “algemeen geaccepteerde arbeid”. Dat is dus niet gelijk aan de arbeid die u verrichtte voor ziekte en/of arbeidsongeschiktheid.
Als de werknemer met die arbeid niet meer dan 35% kan verdienen dan met de arbeid waarvoor hij is uitgevallen, heeft hij recht op een WIA-uitkering.
Het UWV beoordeelt de WIA-aanvraag, maar toetst daarbij ook eerst nog of werkgever aan zijn re-integratieverplichtingen heeft voldaan. Als dat niet het geval is, kan het UWV een loonsanctie opleggen. Dat kan betekenen dat de loondoorbetalingsplicht met 1 jaar wordt verlengd en de WIA dus wordt uitgesteld.
Welke regelingen kent de WIA?
De WIA kent twee regelingen: de Inkomensverzekering voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten (IVA) en de regeling Werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA).
Meestal krijgt u een WGA. Zwaar zieken, die uitbehandeld zijn, kunnen in aanmerking komen voor een IVA.
Voor de IVA kan soms een verkorte wachttijd gelden. De uitkering gaat op zijn vroegst na dertien weken wachttijd in. Werknemer kan een aanvraag voor een verkorte wachttijd doen. Voorwaarde is dat vaststaat dat herstel is uitgesloten. Ook dient werknemer een rapport van de bedrijfsarts (art. 66 WIA) en zo mogelijk van medisch specialisten bij de aanvraag te voegen.
Voordeel voor werkgever is dat hij de IVA-uitkering mag aftrekken van zijn loondoorbetalingsverplichting. Werknemer is vaak gebaat met het verlost zijn van zijn re-integratieverplichtingen.
Let op: werknemer kan slechts eenmaal een verkorte wachttijd aanvragen. Hij kan dit uiterlijk tot de 68e week doen (art. 23 lid 6 WIA).
Wat doet de verzekeringsarts?
De verzekeringsarts van het UWV beoordeelt of er sprake is van arbeidsongeschiktheid in de zin van de Wet WIA. Als dit het geval is, stelt hij een zogenoemde functionele mogelijkhedenlijst (FML) op. Vaak is dit beperkt tot een zogeheten “kritische” FML. Hierin staan alleen de beperkingen.
Wat doet de arbeidsdeskundige?
De arbeidsdeskundige bepaalt met behulp van het zogenoemde Claimbeoordelings- en Borgingsysteem welke functies werknemer nog met de door de verzekeringsarts vastgestelde beperkingen kan verrichten. De arbeidsdeskundige vergelijkt het uurloon van de maatmanfunctie (de functie die werknemer verrichtte voor zijn uitval) met het uurloon van de geduide functies. De arbeidsdeskundige kijkt daarvoor naar het inkomen gedurende de referteperiode. De referteperiode ziet op het jaar voorafgaande aan de maand waarin de arbeidsongeschiktheid is ingetreden. Niet representatieve maanden, bijvoorbeeld omdat werknemer ziek was en een lager loon kreeg, worden niet meegenomen.
Wat voor soorten uitkering kent de WIA?
De IVA is een uitkering met een vaste hoogte, te weten 75% van het WIA maandloon en kent geen maximumduur. Als u inderdaad blijvend arbeidsongeschikt bent, eindigt de IVA bij de pensionering.
Dat ligt anders bij een WGA. Er bestaan drie soorten WGA-uitkering: de loongerelateerde uitkering (lgu), de loonaanvullingsuitkering (lau), de vervolguitkering.
Wat is een lgu?
De loongerelateerde uitkering. Deze uitkering lijkt sterk op het WW-uitkeringsregime (art. 58 en 59 WIA). Als werknemer niet aan de referte-eis voldoet, dan heeft hij geen recht op de lgu, maar komt direct in aanmerking voor de lau of de vervolguitkering.
De hoogte van de uitkering bedraagt de eerste twee maanden 75% en de overige maanden 70% van het gemaximeerde vroegere maandloon. Er geldt een inkomstenverrekening die er globaal op neerkomt dat werknemer 30% van zijn inkomsten mag behouden.
Wat is een lau?
Na afloop van de lgu heeft werknemer recht op de lau als hij voldoet aan de inkomenseis (art. 60 lid 1 en 2 WIA). Dit is het geval als werknemer 50% van zijn restverdiencapaciteit benut. Als werknemer in staat is 50% of meer te verdienen van de door de door het UWV vastgestelde restverdiencapaciteit, dan komt hij in aanmerking voor deze relatief gunstige uitkering.
In de brief waarin het UWV het recht op een WGA-uitkering toekent, staat hoe hoog de inkomenseis is. Er wordt een exact brutobedrag genoemd.
Let op: als werknemer 80% of meer arbeidsongeschikt is, dan geldt geen inkomenseis en komt werknemer in aanmerking voor een lgu.
De hoogte van de loonaanvullingsuitkering is afhankelijk van de mate waarin de verdiencapaciteit wordt gerealiseerd en is gelijk aan de lgu als er 70% van de verdiencapaciteit wordt benut; de inkomstenverrekening is ook hetzelfde. Deze uitkering duurt bij ongewijzigde arbeidsongeschiktheid tot de AOW-gerechtigde leeftijd.
Wat is een vervolguitkering?
Voldoet werknemer niet aan de inkomenseis, dan heeft hij slechts recht op een vervolguitkering. Deze uitkering is gebaseerd op het wettelijke minimumloon (art. 62 jo. art. 61 lid 6 WIA). Het percentage is afhankelijk van de mate van arbeidsongeschiktheid.
Let op: als werknemer 80% of meer arbeidsongeschikt is, dan geldt geen inkomenseis en komt werknemer in aanmerking voor een lgu.
Wat is de Participatiewet?
Op 1 januari 2015 is de Participatiewet (PW) in werking getreden. Voorheen werd deze wet de Wet werk en bijstand (Wwb) genoemd en daarvoor de Algemene bijstandswet (Abw). Ook verving deze wet onder andere de Wajong.
De oorsprong van de Participatiewet gaat evenwel nog veel verder terug naar de armenzorg uit de Staatsregeling van het Bataafse volk uit 1798 (uit W.F.A. Eiselin, Participatiewet, 2015).
Veel mensen spreken thans nog steeds over “bijstand” en de “bijstandswet”. Dat is begrijpelijk. Hoewel de doelstelling van de wet immers primair is om een ieder met (enig) werkvermogen weer te re-integreren op de arbeidsmarkt, blijft de Participatiewet het laatste vangnet in het stelsel van sociale zekerheid.
Hoe krijg ik een Participatiewet uitkering?
U krijgt een Participatiewet uitkering alleen op aanvraag. De aanvraag dient u in bij de gemeente waarin u woonachtig bent. Tegenwoordig kan de melding en aanvraag in de meeste gevallen via de internetpagina www.werk.nl van UWV-WERKbedrijf plaatsvinden.
De aanvraag wordt toegekend per datum van melding bij UWV werkbedrijf, waar men zich moet inschrijven als werkzoekende. Na de melding kan de aanvraag worden ingediend.
LET OP: u krijgt geen uitkering met terugwerkende kracht, tenzij er sprake is van zeer uitzonderlijke omstandigheden. Het is dus van het grootste belang dat u de melding en aanvraag met gepaste spoed volvoert.
Voor jongeren onder de 27 jaar geldt een zoekperiode van vier weken voordat de aanvraag kan worden ingediend, behalve als al een werkloosheidsuitkering wordt ontvangen die aan het aflopen is.
De wettelijke beslistermijn van de gemeente is 8 weken. Zo lang kan vaak niet gewacht worden op leefgeld. Het is dus zaak dat u een voorschot aanvraagt. Dit voorschot wordt in de regel verstrekt, tenzij er vragen bestaan of de aanvrager wel rechthebbende is op de uitkering. Vaak zien deze vragen op aspecten van de inlichtingenplicht.
Hoe hoog is de Participatiewet uitkering?
De zogenoemde bijstandsnormen hangen af van uw leeftijd en persoonlijke situatie (alleenstaand, samenwonend, alleenstaande ouder) en zijn gekoppeld aan het netto minimumloon. De normen wijzigen elk half jaar.
Via Rijksoverheid.nl kunt u de actuele normen terugvinden. Hierbij de link voor de bedragen per 1 juli 2022:
https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/06/14/uitkeringsbedragen-per-1-juli-2022
Voor een juiste vaststelling moet ook rekening worden gehouden met de kostendelersnorm.
Wat is de kostendelersnorm?
Voor gehuwden en alleenstaanden van 21 jaar of ouder die samenwonen met één of meer meerderjarige personen waarmee kosten kunnen worden gedeeld, geldt op grond van de kostendelersnorm een lager bedrag.
Wat het bedrag precies wordt, hangt af van de situatie. Zo geldt dat in geval van 2 personen van 21 jaar of ouder de bijstandsnorm 50% is en indien beiden bijstand ontvangen 100%.
Niet alle huisgenoten tellen mee voor de kostendelersnorm. Uitgezonderd zijn:
– jongeren tot 21 jaar;
– de persoon met wie u een gezamenlijke huishouding voert, als er geen anderen in de woning wonen;
– de commerciële huurder/onderhuurder/kostganger of de verhuurder/onderverhuurder/kostgever die in dezelfde woning woont;
– kamerhuurders met een commercieel contract (en die een commerciële huurprijs betalen);
– studenten die een opleiding volgen die recht kan geven op studiefinanciering of tegemoetkoming studiekosten;
– studenten die een Beroeps Begeleidende Leerweg volgen (BBL-studenten).
Er komt waarschijnlijk een wijziging van de regeling aan per 1 januari 2023.
Het is voorstelbaar dat u vragen heeft over deze materie. U kunt hierover een eerste gratis advies krijgen.
Wat betekent een gezamenlijke huishouding?
Het komt met regelmaat voor dat een uitkeringsgerechtigde te maken krijgt met het afwijzen, stopzetten, intrekken en/of terugvorderen van bijstand wegens een gezamenlijke huishouding.
Het begrip van de gezamenlijke huishouding staat beschreven in artikel 3, derde en vierde lid, van de Participatiewet, maar is met name handen en voeten gegeven door omvangrijke jurisprudentie. Het gaat om een feitelijke toets, die uiteindelijk aan de rechter is.
Er zijn 2 criteria voor het beoordelen of er sprake is van een gezamenlijke huishouding: hoofdverblijf en wederzijdse zorg.
Er is veel rechtspraak over het “hoofdverblijf”. Beslissend is of betrokkenen niet formeel, maar feitelijk, dezelfde woning bewonen. Er kan de facto ook sprake zijn van een gezamenlijk hoofdverblijf in de beide woningen waarin betrokkenen verblijven, aldus de Centrale Raad van Beroep (ECLI:NL:CRVB:2014:3648).
Bij veel van deze zaken speelt het criterium van “het centrum van het dagelijks leven” van een betrokkene een rol. Dat “centrum” bevindt zich dan elders dan het opgegeven uitkeringsadres, namelijk om en nabij een verzwegen partner (b.v. ECLI:NL:CRVB:2013:BZ8547).
Ook is er in de praktijk altijd het nodige te doen rondom de woorden “zorg dragen voor elkaar”. Deze zorg kan blijken uit een financiële verstrengeling tussen de betrokkenen die verder gaat dan alleen het delen van de met wonen samenhangende lasten. Als er weinig of geen financiële verstrengeling is, kunnen ook andere feiten en omstandigheden voldoende zijn om aan te nemen dat de betrokkenen in zorg voor elkaar voorzien. Daarbij moeten alle gebleken, niet van subjectieve aard zijnde feiten en omstandigheden worden betrokken. Voor het aannemen van wederzijdse zorg is niet noodzakelijk dat de door ieder van beiden geboden zorg jegens elkaar dezelfde omvang en intensiteit heeft. De zorg moet wel een meer dan incidenteel karakter hebben en van enig gewicht zijn.
Intrekking en terugvordering Participatiewet. Wat te doen?
In de praktijk komt het met regelmaat voor dat een cliënt wordt geconfronteerd met een intrekking en terugvordering van de bijstandsuitkering (dan wel uitkering krachtens de Participatiewet).
Er kunnen vele redenen zijn voor deze besluitvorming. De van toepassing zijnde regelgeving is echter meestal de volgende:
Een uitkeringsgerechtigde is verplicht om uit zichzelf alles te melden waarvan redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat dat van invloed kan zijn op het recht op bijstand (de inlichtingenplicht). Dat staat in artikel 17, eerste lid, van de PW.
De sociale dienst van de gemeente is verplicht om een besluit tot toekenning van bijstand te herzien of in te trekken, indien door het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht ten onrechte of te veel bijstand is verleend. Dat staat in artikel 54, derde lid, van de PW.
De sociale dienst van de gemeente is in dat geval ook verplicht de ten onrechte of te veel betaalde bijstand terug te vorderen. Dat staat in artikel 58, eerste lid, van de PW.
Feitelijke grondslag van een intrekking en terugvordering is meestal een verzwegen gezamenlijke huishouding, wit of zwart inkomen of vermogen in het buitenland.
Het is zaak dat binnen zes weken bezwaar wordt gemaakt tegen het belastend besluit. Bij een beëindiging van de uitkering kan het ook gepast zijn een voorlopige voorziening te vragen bij de rechtbank. Indien het bezwaar niet succesvol is, kunt u nog in beroep en hoger beroep.
Neem voor het voeren van deze procedures contact op met mr. Peter van Wegen. Hij heeft ervaring met de bijstandswet sinds 2001. Eerst als juridisch medewerker, toen als jurist en ten slotte al 15 jaar als advocaat sociale zekerheid.
Maatregel Participatiewet. Wat te doen?
Uw gemeente kan aan u een maatregel (korting van uw uitkering) opleggen indien u zich niet houdt aan de verplichtingen in de Participatiewet. Deze verplichten zien op de inlichtingenplicht (artikel 17 PW) of de verplichting tot re-integratie (artikel 9 PW). Ook kan een maatregel worden opgelegd wegens een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan (onder andere artikel 48, tweede lid, onder b). Een voorbeeld is een te snelle intering van vermogen. Verder is juridisch relevant artikel 18 PW en de Afstemmingsverordening van uw gemeente.
Bij een schending van de wettelijke verplichtingen is het college van de gemeente in beginsel gehouden de bijstand te verlagen. Een maatregelbesluit is echter zeker geen voldongen feit. Immers, er kan b.v. een verschil van inzicht over bestaan of er wel sprake is van een schending van die verplichtingen.
Het opleggen van een maatregel is een voor de betrokkene belastend besluit. Daarom rust de bewijslast om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor het opleggen van een maatregel is voldaan in beginsel op de bijstandverlenende instantie. Dit betekent dat de bijstandverlenende instantie de nodige kennis over de relevante feiten moet verzamelen.
Zo kan een college soms niet voldoen aan de bewijslast. In een recente zaak had een college appellant verweten dat hij heeft geweigerd aan de slag te gaan bij het werkbedrijf. Het college heeft deze gedraging gekwalificeerd als het niet nakomen van de verplichting gebruik te maken van een door college aangeboden voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling (wettelijk kader is onder andere artikel 18, vierde lid, aanhef en onder h, van de PW). Het college had een maatregel opgelegd van 100% gedurende 2 maanden (er was ook sprake van recidive). De Centrale Raad oordeelde dat van de weigering voornoemd onvoldoende is gebleken en dat het college dus niet bevoegd was een maatregel op te leggen (ECLI:NL:CRVB:2022:1303).
Soms oordeelt de rechter dat een maatregel in de gegeven feiten en omstandigheden eenvoudig gezegd te hard is. Zo was er recent een belanghebbende die onbetwist zijn algemeen geaccepteerde arbeid niet had behouden en dit viel hem ook te verwijten.
Op grond van artikel 18, tiende lid, van de PW stemt het college echter een op te leggen maatregel of een opgelegde maatregel af op de omstandigheden van de belanghebbende en diens mogelijkheden om middelen te verwerven, indien naar zijn oordeel, gelet op bijzondere omstandigheden, dringende redenen daartoe noodzaken.
Uit de geschiedenis van de totstandkoming van artikel 18, tiende lid, van de PW volgt dat het begrip ‘dringende redenen’ in deze bepaling anders en ruimer moet worden opgevat dan het begrip ‘dringende redenen’ zoals dat tot uitdrukking komt in de vaste rechtspraak over de toepassing van bijvoorbeeld artikel 18a, zevende lid, en artikel 58, achtste lid, van de PW. Het college heeft, anders dan bij toepassing van de zojuist genoemde bepalingen, beoordelingsvrijheid bij de beantwoording van de vraag of, gelet op bijzondere omstandigheden, dringende redenen om de maatregel af te stemmen zich voordoen (ECLI:NL:CRVB:2017:3676).
Daaruit volgt in dit geval volgens de Centrale Raad dan dat het college niet in redelijkheid tot het oordeel heeft kunnen komen dat er geen dringende redenen waren om de maatregel af te stemmen op de omstandigheden van appellant. Met het bestreden besluit is het college de grenzen van een redelijke wetstoepassing te buiten gegaan (ECLI:NL:CRVB:2022:1089).
Deze voorbeelden maken helder dat het zeker zin kan hebben te procederen tegen een opgelegde maatregel ten aanzien van uw bijstandsuitkering. U kunt hiervoor vrijblijvend contact opnemen.
Boete Participatiewet. Wat te doen?
Vaak loont het een bezwaar in te dienen tegen het opleggen van een boete in het kader van een Participatiewet uitkering. Krijgt u in bezwaar geen gelijk dan kunt u nog in beroep en in hoger beroep. Eerst kunt u eventueel betwisten dat er sprake is van een schending van de inlichtingenplicht. Ten tweede kunt u in sommige gevallen (eventueel subsidiair) aanvoeren dat er sprake is van een verminderde verwijtbaarheid.
De regelgeving is als volgt:
Ingevolge artikel 17, eerste lid, van de PW doet de belanghebbende aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand.
Ingevolge artikel 18a, eerste lid, van de PW legt het college een bestuurlijke boete op van ten hoogste het benadelingsbedrag wegens het niet of niet behoorlijk nakomen door de belanghebbende van de verplichting bedoeld in artikel 17, eerste lid, van de PW.
Ingevolge het tweede lid wordt onder benadelingsbedrag verstaan het bedrag dat als gevolg van het niet of niet behoorlijk nakomen van de verplichting, bedoeld in artikel 17, eerste lid, van de PW ten onrechte of tot een te hoog bedrag aan bijstand is ontvangen.
Ingevolge het zevende lid kan het college:
a. de bestuurlijke boete verlagen als sprake is van verminderde verwijtbaarheid;
b. afzien van het opleggen van een bestuurlijke boete indien daarvoor dringende redenen aanwezig zijn.
Ingevolge het negende lid worden bij algemene maatregel van bestuur nadere regels gesteld over de hoogte van de bestuurlijke boete. Dit gaat om het Boetebesluit socialezekerheidswetten.
Op grond van artikel 5:46, eerste lid, van de Awb bepaalt de wet de bestuurlijke boete die wegens een bepaalde overtreding ten hoogste kan worden opgelegd. Op grond van het tweede lid stemt het bestuursorgaan de bestuurlijke boete af op de ernst van de overtreding en de mate waarin deze aan de overtreder kan worden verweten, tenzij de hoogte bij wettelijk voorschrift is vastgesteld. Het bestuursorgaan houdt daarbij zo nodig rekening met de omstandigheden waaronder de overtreding is gepleegd.
Veel rechtspraak gaat over de mate van verwijtbaarheid. Bij de beoordeling van verwijtbaarheid dient het kader toegepast te worden zoals de Centrale Raad van Beroep (CRvB) dat heeft uiteengezet in de uitspraak van 24 november 2014 (ECLI:NL:CRVB:2014:3754), welk toetsingskader voor bijstandszaken nader is uitgelegd in de uitspraken van 23 juni 2015 (onder meer de uitspraak gepubliceerd onder ECLI:NL:CRVB:2015:1880) en 11 januari 2016 (ECLI:NL:CRVB:2016:8, ECLI:NL:CRVB:2016:9 en ECLI:NL:CRVB:2016:10, ECLI:NL:CRVB:2016:11, ECLI:NL:CRVB:2016:12 en ECLI:NL:CRVB:2016:13).
Hieruit volgt dat een beboetbare gedraging bij “gewone” verwijtbaarheid leidt tot een boete ter hoogte van 50% van het benadelingsbedrag. Afwijking van dit percentage naar boven is gerechtvaardigd indien sprake is van opzet of grove schuld. Onder opzet wordt in dit verband verstaan: het willens en wetens handelen of nalaten, wat ertoe heeft geleid dat ten onrechte of tot een te hoog bedrag aan bijstand is ontvangen. Onder grove schuld wordt verstaan: een ernstige, aan opzet grenzende, mate van nalatigheid, waardoor ten onrechte of tot een te hoog bedrag aan bijstand is ontvangen.
Aangezien opzet of grove schuld zijn te beschouwen als verzwarende omstandigheden die zullen leiden tot een hogere boete, ligt het op de weg van het bestuursorgaan aan te tonen dat daarvan sprake is. Afwijking van dit percentage naar beneden is aangewezen indien sprake is van verminderde verwijtbaarheid bij de overtreder. Het bestuursorgaan dient op basis van de beschikbare informatie, zo nodig aangevuld met door de betrokkene nader te verstrekken inlichtingen of gegevens, te beoordelen of sprake is van verminderde verwijtbaarheid.
Voor zover vast komt te staan dat er sprake is van een schending van de inlichtingenplicht kunt u zich vast indenken dat er de nodige discussie mogelijk is over deze mate van verwijtbaarheid. Uiteraard moet in uw belang zo nodig ingezet worden op een verminderde verwijtbaarheid.
Dit dient goed gemotiveerd te worden. Mr. Van Wegen helpt u graag bij het formuleren van uw weren in bezwaar en zo nodig beroep en hoger beroep.
Bel gerust op: 070 34 64 054 of 06 15 89 18 81